Mae bod yn berson ifanc yn anodd.
Ceisio canfod pwy ydych chi, lle rydych chi’n ffitio i mewn, hormonau afreolus.
Beth am yr haen ychwanegol o fod yn berson ifanc mewn gofal? Nid yn unig rydych chi’n ceisio canfod pethau amdanoch chi eich hun, ond efallai bod gennych chi drawma ychwanegol hefyd, a’r stigma sy’n gysylltiedig â bod yn blentyn mewn gofal.
Mae pobl ifanc mewn gofal yn creu trwbl?
Dydy pobl ifanc mewn gofal ddim ond eisiau creu hafoc?
Dydy pobl ifanc mewn gofal ddim yn poeni?
Ond beth os yw’r canfyddiadau hynny’n anghywir? A beth allwn ni ei wneud yn ei gylch? Mae’r plant hyn angen eiriolwr, sefydlogrwydd, a theimlo bod rhywun yn poeni amdanynt.
Mae ein swyddog marchnata Jo wedi cael cipolwg gwerthfawr ar brofiadau pobl ifanc mewn gofal:
Daethom â grŵp o bobl ifanc mewn gofal (11+ oed) at ei gilydd i rannu eu profiad o gael eu maethu. Gwahoddwyd Connor Allen, cyn Fardd Plant Cymru, hefyd i helpu i arwain ein pobl ifanc i ysgrifennu cerdd am eu profiadau. Mae llawer o gamsyniadau am bobl ifanc mewn gofal, a nod y gweithdy oedd caniatáu i’w lleisiau gael eu clywed.
Gweithdy ar gyfer pobl ifanc
Dechreuodd y diwrnod yn llawn disgwyliadau a theimlad o gyffro gan y bobl ifanc. Ar ôl y cyfarchion cyntaf, ymlaciodd pawb a chefais fy synnu pa mor agored a pharod oedd y bobl ifanc hyn i ddechrau rhannu eu profiadau.
Rwy’n cofio meddwl i mi fy hun, a yw bod mewn gofal wedi gorfodi’r bobl ifanc hyn i fod yn fwy di-flewyn-ar-dafod? Roedd “dyma beth mae’n ei olygu.” i’w glywed yn aml yn ystod y dydd. Maen nhw’n wynebu rhwystrau drosodd a throsodd, ac mae wedi meithrin gwytnwch ynddynt i ‘fwrw ymlaen’. Ac yn onest, roedd rhai ohonynt yn ymddangos yn llawer hŷn na’u hoedran ifanc.
Roedd y mewnwelediad a’r diffuantrwydd a ddangoswyd ganddynt yn wirioneddol ryfeddol, ond mae rhan fawr ohonof yn dymuno nad oedd yn rhaid iddynt dyfu mor gyflym.
Roedd rhai o’r pethau roedden nhw wedi’u rhannu a oedd wir yn sefyll allan i mi. Maen nhw’n teimlo’n drist am wahanu, yn enwedig cael eu gwahanu oddi wrth eu brodyr a’u chwiorydd. Rydw i’n gwybod bod ymdrechion yn cael eu gwneud i gadw brodyr a chwiorydd gyda’i gilydd pan fyddan nhw’n cael eu maethu, ond weithiau dydy hynny ddim yn bosib. Y gwahanu arall maent yn ei gael yn arbennig o anodd yw cael eu gwahanu oddi wrth y bywyd a gawsant. Waeth p’un a ydyn nhw wedi cael eu tynnu o amgylchedd anniogel, mae newid enfawr bob amser yn anodd ei ddeall, ac rydych chi’n colli’r pethau roeddech chi wedi arfer â nhw ar un adeg.
Daeth yn amlwg drwy gydol y dydd bod gan bob un o’r bobl ifanc hyn botensial mor enfawr mewn bywyd. Roedden nhw’n teimlo’n angerddol am yr hyn maen nhw wedi bod drwyddo, ond hefyd yn gadarnhaol am wneud rhywbeth i helpu i wella eu dyfodol. Mae gan lawer ohonynt ddiddordebau go iawn, er enghraifft gwleidyddiaeth, hawliau cyfartal, ffeministiaeth. Maen nhw’n wybodus am y byd o’u cwmpas ac roedd fflach yn yr ystafell am y pethau da y gallen nhw eu gwneud.
Pŵer geiriau ysgrifenedig
Roedd cael Connor Allen yno ar y diwrnod yn wych. Mae ganddo bresenoldeb unigryw, a oedd yn arbennig o ddefnyddiol wrth ymgysylltu â phobl ifanc drwy gydol diwrnod hir! Roedden nhw’n gwrando. Roedden nhw eisiau cymryd rhan. Positifrwydd. Yna fe wnaethon ni egluro’r syniad bod y bobl ifanc yn creu cerdd gyda Connor…
“Cerdd?!”
Yr oeddwn yn disgwyl yr ymateb hwnnw.
Ond yn wir, erbyn diwedd y dydd, roedd eu hagwedd wedi newid. Gallai cerdd fod yn cŵl, gallai fod yn werth ei wneud. Gallai helpu i gyfathrebu mewn ffordd na fyddai efallai wedi bod yn bosibl o’r blaen.
Efallai y bydd pobl ifanc yn ei chael hi’n anodd egluro eu hemosiynau drwy siarad. Yn wir, cefais sgwrs yn ddiweddar ag un o’n gofalwyr maeth a ddywedodd wrthyf: “Rwy’n annog y ferch yn fy ngofal i anfon neges destun ataf os yw rhywbeth yn rhy anodd i’w ddweud ar lafar. Mae’n pontio’r bwlch hwnnw o ran cyfathrebu mewn ffordd sy’n fwy cyfforddus iddi. Mae’n gweithio’n dda i’r ddau ohonom.”
Ni ddylid tanbrisio pŵer ysgrifennu, ar ba bynnag ffurf.
Y Gerdd
Maethu a mabwysiadu, mae’n dipyn o frwydr,
Pobl yn gweld bai, ni o dan y chwyddwydr,
A llawer yn tybio nad yw ein rhieni’n ein caru,
Does dim syniad ‘da nhw beth yw ein stori.
Mae’r label arnom ein bod ni’n creu trwbwl,
Ond nid yw hynny’n deg o gwbwl,
Tu ôl i bob craith, mae yna hanes i’w hadrodd,
Ac mae rhannu teimladau’n eithriadol o anodd.
Clywch ein straeon, clywch ein hadlais,
Mae ein bywydau o bwys, mae gennym ni lais.
Gweler y gerdd a ddaeth yn fyw gan Connor ar Youtube.
Y Dadorchuddiad
Cymerodd dipyn o amser i ddod o hyd i wal briodol ar gyfer y gerdd a’i diogelu, ond unwaith i ni wneud hynny, roedd gennym ni artist graffiti lleol Peaceful Progress Graffiti ddylunio’r murlun. Roedd hi’n gyffrous symud yr olwynion a chawsom ddadorchuddio’r murlun ddydd Gwener 8 Rhagfyr.
Ni fyddai’r prosiect hwn wedi digwydd heb angerdd a phenderfyniad pawb dan sylw, ac mae’n rhyfeddol gweld yr hyn y gallwn ei gyflawni wrth gydweithio. O’r bobl ifanc mewn gofal, i’r timau plant, gofalwyr maeth, tîm maethu, cynghorwyr lleol, Voices From Care Cymru, Connor Allen, CBS Pen-y-bont ar Ogwr, Cowshed a llawer mwy. Roedd gen i deimlad o falchder yn y dadorchuddio. Roeddwn wedi bod yn rhan o hyn, ac rwyf wedi gwneud rhan fach i helpu i eirioli ac annog y bobl ifanc hyn ym Mhen-y-bont ar Ogwr.
Hyd yn oed ar ddiwrnod llwyd, glawog, roedd y murlun yn sefyll allan. Sylwais fod bron pawb oedd yn cerdded heibio wedi rhoi’r gorau i ddarllen y gerdd, ac rwy’n mawr obeithio y bydd yn helpu pobl i sylweddoli nad yw pobl ifanc mewn gofal yn ‘ddrwg’ i gyd. Maen nhw’n bwysig.
Beth mae ein gofalwyr maeth yn ei ddweud am bobl ifanc mewn gofal
Mae Kerry a Sharon wedi maethu pobl ifanc yn eu harddegau ers 15 mlynedd, ac maent wedi dysgu llawer ar hyd y ffordd.
“Y peth pwysicaf yw eu trin nhw fel oedolion. Dewch i lawr i’w lefel nhw a rhoi’r parch maen nhw’n ei haeddu iddyn nhw, a gobeithio y byddwch chi’n cael y parch hwnnw’n ôl. Mae’n gweithio gyda’r rhan fwyaf ohonynt. Rydym yn gosod ffiniau, ac mae’r prif ffiniau yn rhai cwbl bendant, ac yna byddwn yn gweithio ar y lleill, y rhai y gallwn fod yn fwy hyblyg â nhw. Mae’n rhaid iddyn nhw ddod iddi’n raddol, ond mae cael rhyw fath o strwythur yn aml yn ddefnyddiol.”
Allech chi faethu pobl ifanc?
“Nid ein bai ni yw ein bod ni mewn gofal. Fydden ni ddim yn dewis hyn.”
Deuthum i ffwrdd o’r diwrnod gan sylweddoli, rhywbeth roeddwn i’n ei wybod yn barod, ond doeddwn i ddim wedi meddwl amdano ers tro. Dydy pobl ifanc mewn gofal ddim wedi methu…maen nhw wedi cael cam. Ar wahanol adegau ar hyd y ffordd. A’n cyfrifoldeb ni fel cymuned yw eu helpu, eu hannog…a gofalu amdanyn nhw.
Cysylltwch â ni os oes gennych chi ddiddordeb mewn maethu. Hyd yn oed os nad ydych chi’n siŵr eto, mae’n werth gofyn cwestiynau a chael y sgwrs. Mae gennym lawer o ofalwyr maeth a fyddai’n fwy na pharod i sgwrsio â chi, yn ogystal â Dawn, ein Swyddog Recriwtio.
Mae ein ffurflen ymholiadau yma, ac os ydych chi’n byw y tu allan i Ben-y-bont ar Ogwr, ewch i wefan Maethu Cymru i ddod o hyd i’ch awdurdod lleol.
